Parodontologie > Behandeling van parodontitis

© JanWillem Vaartjes
Auteur JW Vaartjes

• initiële fase
• de herbeoordeling
• de flap-operatie
• de gevolgen van de behandeling
• nazorg
• behandelschema
• kosten

Tandartsen die gespecialiseerd zijn in de behandeling van parodontologische aandoeningen worden parodontologen genoemd. Als u parodontitis hebt, kunt u behandeld worden door uw huistandarts en/of mondhygiënist, of zij kunnen u doorverwijzen naar een parodontoloog. Zeker bij gecompliceerde behandelingen kan dit nuttig zijn.

Om de parodontitis te kunnen genezen moet de oorzaak van de ontsteking, de bacteriën in de tandplak, verwijderd worden. Dit moet zowel boven als onder het tandvlees gebeuren. Het verwijderen van de plak boven het tandvlees zal door de patiënt zelf gedaan moeten worden. De mondhygiëne zal ten opzichte van de situatie in het verleden moeten verbeteren. De behandeling valt of staat bij een goede mondhygiëne!

Met een tandenborstel kan een groot deel van de tandplak wegpoetst worden. Maar de plak tussen de tanden en kiezen in, is moeilijk weg te poetsen. Die tandplak moet verwijderd worden met andere hulpmiddelen zoals ragers of tandenstokers. De tandarts en mondhygiënist zal uitgebreid vertellen welke hulpmiddelen voor uw mond geschikt zijn en het gebruik demonstreren. Tijdens deze behandelingsfase wordt ook gecontroleerd of de patiënt in staat is de plak overal goed te verwijderen en zonodig zal de mondhygiëne bijgestuurd worden. Uitgebreide instructie over de verschillende hulpmiddelen vind u (in de toekomst) op deze site bij het gedeelte mondhygiëne.

Initiële fase

De plak en tandsteen onder het tandvlees zal door de tandarts en/of mondhygiënist verwijderd moeten worden. De tandarts of mondhygiënist doet dit met speciale instrumenten. Dit wordt professionele gebitsreiniging genoemd. Over het algemeen is dit zeerarbeidsintensief werk en vier zittingen van een uur zijn eerder regel dan uitzondering. Pas als zoveel mogelijk tandplak en tandsteen onder het tandvlees verwijderd is en de patiënt zelf in staat is om zijn gebit goed schoon te houden, dan is de eerste fase van de behandeling voltooid. Deze fase wordt de initiële fase genoemd.

Doordat de plak en tandsteen onder het tandvlees door de tandarts en/of mondhygienist wordt weggehaald, verdwijnt de ontstekingsreactie. Het tandvlees komt weer strak tegen de tand aan te liggen. Het parodontium is weer gezond, de pocketsonde meet ondiepe(re) niet bloedende pockets. Het verloren gegane steunweefsel zal zich helaas niet of nauwelijks herstellen. Tijdens de genezing kan het tandvlees zich terug gaan trekken en de tandhalzen worden soms (tijdelijk) gevoelig door de behandeling. De patiënt moet elke dag de mondhygiëne goed uitvoeren om herinfectie van de pockets te voorkomen.

De herbeoordeling

Het parodontium heeft tijd nodig om na de gebitsreiniging in de initiële fase te herstellen. Over het algemeen zal er drie maanden gewacht worden voordat de patiënt weer onderzocht wordt, dit kan overigens per patiënt verschillend zijn. Na deze drie maanden worden alle gegevens opnieuw gemeten en genoteerd op een parodontiumstatus. Deze fase wordt de herbeoordeling genoemd.

Ontstoken pocket voor aanvang van de initiële behandeling.

Pocket genezen en minder diep tijdens de herbeoordelingsfase

Zoals al eerder genoemd kan parodontitis door de combinatie van een goede mondhygiëne en gebitsreiniging genezen. Toch kan de tandarts nog plaatsen met ontstoken pockets vinden, doordat er plak en tandsteen boven en/of onder het tandvlees zit. Als er plak boven het tandvlees zit dan is dit een gevolg van een onvoldoende mondhygiëne. Het vervolg van de behandeling richt zich dan op het verbeteren daarvan. Na enige tijd volgt een nieuwe herbeoordeling. Als er nog tandplak of tandsteen in de verdiepte pockets zit, komt dit doordat de plak of tandsteen moeilijk te bereiken is. Moeilijk bereikbare plaatsen zijn bijv. de al eerder genoemde furcaties, angulaire defecten en zeer diepe pockets. Om deze plaatsen te reinigen, is een chirurgische behandeling noodzakelijk.
Dit wordt een flap-operatie genoemd.

Tijdens een flap-operatie, wordt onder plaatselijke verdoving, het tandvlees met een mesje losgemaakt en daarna opzij geschoven zodat de wortels en het kaakbot (geel) zichtbaar worden. Vervolgens kan het ontstoken weefsel worden weggehaald en de wortels goed schoongemaakt worden op de moeilijk bereikbare plaatsen. Zonodig wordt de grillige contour van het bot bijgewerkt, bijv. bij een angulair botdefect. Hierna wordt het tandvlees weer rond de tanden en kiezen vastgehecht. Het tandvlees kan lager teruggehecht worden, waardoor de pocketdiepte gelijk afneemt, of het tandvlees kan zodanig worden teruggeplaatst dat het makkelijker is om de tand of kies schoon te houden, bijv bij furcatie’s. Om het gehechte tandvlees te beschermen, wordt het soms met wondverband bedekt. Wondverband lijkt wel wat op stopverf. Eén tot twee weken na de flap-operatie worden de hechtingen verwijderd en indien noodzakelijk ook het wondverband, hoewel dit meestal veel eerder loslaat.

De eerste dagen na een flap-operatie kan enige pijn en zwelling optreden. Deze pijn is goed met ‘normale’ pijnstillers te bestrijden, zoals paracetamol, naproxen, brufen etc, welke ook zonder recept bij de apotheek te koop zijn. Gebruik geen aspirine, dit geeft verhoogde kans op nabloedingen. Het geopereerde tandvlees dient tijdens de genezing zoveel mogelijk met rust te worden gelaten, zodat u daar één tot twee weken niet kunt poetsen. Op de tanden en kiezen vormt zich dan plak die de genezing kan verhinderen. Daarom schrijft de tandarts een desinfecterend chloorhexidine spoelmiddel of spray voor. In de niet geopereerde gebieden moet natuurlijk zoals altijd gewoon gepoetst worden. Het chloorhexidine spoelmiddel kan tijdelijk de smaak beïnvloeden en een donkere aanslag op de tong en de tanden en kiezen geven. Vanaf het moment dat weer gepoetst kan worden in de geopereerde gebieden, hoeft er niet meer te worden gespoeld. Na de spoelperiode haalt de tandarts of mondhygiënist de aanslag van de tanden en kiezen af en de aanslag op de tong verdwijnt vanzelf.

Binnen de parodontologie bestaan meer chirurgische behandelingen, het is onder bepaalde voorwaarden ook mogelijk om steunweefsel te regeneren. Met andere woorden nieuw wortelcement, ligamentvezels en kaakbot creëren op plaatsen waar dit door parodontitis verloren is gegaan. Dit is natuurlijk een fantastische ontwikkeling, maar helaas niet altijd toepasbaar. De beste resultaten worden bij angulaire botdefecten en bij furcaties (graad II) van de kiezen onder geboekt. De engelse term voor deze techniek is guided tissue regeneration (GTR). Hopelijk zal in de toekomst deze techniek vaker toepasbaar zijn.

De gevolgen van de behandeling

Een grondige parodontale behandeling is de enige wijze, waarmee verlies van tanden en kiezen door parodontitis, voorkomen kan worden. Van middeltjes als Q-10 en homeopathische tandpasta’s is nooit bewezen dat zij enig effect hebben. Een grondige parodontale behandeling kan gevolgen hebben voor het uiterlijk van het tandvlees. Het tandvlees krijgt een gezondere kleur, is minder gezwollen en kan zich langs de wortel terugtrekken.

Links zijn de tanden te zien van iemand die heeft geleden aan ernstige parodontitis. Het parodontium is nu na behandeling gezond en ontstekingsvrij, maar doordat een groot deel van het kaakbot tijdens de parodontitis is verdwenen, heeft de gingiva zich teruggetrokken. De tanden lijken hierdoor ‘langer’, gelukkig is dat vaak niet zichtbaar omdat de lippen de tanden en kiezen voor een (groot) deel bedekken. Als de langere tanden u storen, kan de tandarts een zogenaamde tandvlees-epithese maken. Die bedekt de tanden en kiezen op de plaatsen waar het tandvlees is teruggetrokken. Een tandvlees-epithese is gemaakt van kunststof. Door de tandvlees-epithese uit te nemen kan de tandplak van de tanden worden verwijderd.

Als het tandvlees is teruggetrokken, kunnen de wortels gevoelig worden voor warmte, koude of aanraking. Deze gevoeligheid is meestal tijdelijk en verdwijnt na enkele weken tot maanden. Het niet goed poetsen van de wortels omdat ze gevoelig zijn, maakt het probleem erger. Door de producten van de tandplak op de wortel zal de tand nog gevoeliger worden, met als gevolg dat de wortel minder gepoetst wordt, waardoor er nog meer tandplak zal ontstaan. Om deze vicieuze cirkel te doorbreken is goed poetsen essentieel. Gelukkig bestaan er lakken, waarmee de wortels ingesmeerd kunnen worden, zodat de gevoeligheid sneller afneemt. U kunt zelf de gevoeligheid verminderen door een tandpasta of gel te gebruiken tegen gevoelige tanden, en door te spoelen met een fluoride spoelmiddel. Ook een verkeerde (te harde) manier van poetsen, kan de wortels gevoeliger maken. Blootliggende wortels en furcaties zijn erg gevoelig voor het ontstaan van cariës. Behalve dat u zelf het gebruik van suiker mindert, kan uw tandarts of mondhygiënist maatregelen nemen om wortelcariës te voorkomen. Op deze site is meer informatie over teruggetrokken tandvlees te vinden.

Nazorg

Wanneer door de tandarts of mondhygiënist het gebit niet regelmatig wordt schoongemaakt, de mondhygiëne wordt gecontroleerd en bijgestuurd, dan blijkt de situatie na verloop van tijd toch weer te verslechteren en de parodontitis vaak terug te komen.

Regelmatige nazorg-behandelingen blijven dus nodig

Over het algemeen wordt de nazorg vier keer per jaar uitgevoerd, maar kan afhankelijk van de situatie vaker of minder vaak nodig zijn.

Behandelschema

Hieronder is schematisch het traject van de parodontologische behandeling te zien:

Kosten

De prijs van een parodontologische behandeling kan uiteenlopen. Hoe meer tanden of kiezen diepe pockets hebben, des te duurder de behandeling zal worden. De kosten zullen ook stijgen wanneer chirurgie of regeneratie technieken worden toegepast.