Parodontologie > Oorzaken

Oorzaken parodontitis

© JanWillem Vaartjes
Auteur JW Vaartjes

• bacteriën
• mondhygiëne
• erfelijke aanleg
• roken
• co-factoren
• verdiepte pockets

• ‘mijn man poetst heel slecht en waarom heeft hij nog nooit een probleem met zijn tandvlees gehad?‘, vroeg een parodontitis patiënt aan de tandarts.
• Waarom kan iedereen gingivitis krijgen; maar krijgt niet iedereen parodontitis?
• Onder welke omstandigheden kunnen bacteriën dieper in de ruimte tussen tand en tandvlees te komen ?

Allemaal moeilijke vragen, waarop het antwoord nog niet precies bekend is. Toch is er afgelopen decennia door wetenschappelijk onderzoek al veel bekend geworden.

Bacteriën

Er is in het verleden veel onderzoek gedaan naar de rol die bacteriën spelen bij parodontitis. Bacteriën scheiden producten af en laten producten achter als ze doodgaan, welke schadelijk zijn voor de steunweefsels rond de tanden en kiezen. Ook proberen sommige bacteriën het lichaam in te dringen via de pocket (de spleet tussen de tand en het tandvlees). Als er geen bacteriën aanwezig zijn in de mond, dan zal er ook geen parodontologische afbraak rond de tanden en kiezen plaatsvinden! Helaas is dit in werkelijkheid niet het geval, in één ml speeksel zitten al honderd miljard bacteriën.

Gelukkig zijn deze niet allemaal schadelijk, van een aantal soorten is wel bekend dat zij vaker voorkomen bij parodontologische afbraak. Bij de geboorte is de mond in principe bacterievrij, daarna wordt deze snel door bacteriën gekoloniseerd, via bijv. voedsel, mensen in je omgeving etc. De kans bestaat dus geïnfecteerd te worden met mogelijk voor je parodontium schadelijke bacteriën.

Tot zover lijkt de samenstelling van de bacteriologische flora de mate van parodontologische afbraak te bepalen, toch is dit maar ten dele waar. Een beruchte bacterie zoals de Actinobacillus Actinomycetemcomitans blijkt ook voor te komen bij mensen die niet aan parodontitis lijden. Blijkbaar zijn er meer factoren die bepalen of iemand parodontale afbraak krijgt en ook in welke mate hij of zij die krijgt.

Mondhygiëne

Een goede mondhygiëne is zeer belangrijk om (verdere) parodontale afbraak te voorkomen; door regelmatig de plak weg te poetsen wordt kolonisatie van de pocket door bacteriën tegengegaan.

Erfelijke aanleg

Dat er in bepaalde families meer parodontitis voorkomt was al bekend, dat erfelijke aanleg hierin ook een rol speelt, is iets wat de laatste jaren steeds duidelijker wordt. Sommige mensen produceren meer ontstekingseiwitten bij parodontitis dan andere. Door deze hoeveelheid ontstekingseiwitten wordt de ontstekingsreactie heftiger dan nodig is, dit zorgt er voor dat er ook meer kaakbot en ligamentvezels worden afgebroken. Een ontstekingsreactie moet ook effect sorteren; als de bacteriën er niet door worden gedood, maar wel lichaamseigen structuren worden aangetast, dan zal dit ook bijdragen aan de parodontale afbraak. Momenteel is het al mogelijk om een gen, welke de gevoeligheid voor parodontitis kan vergroten, te testen. Dit zal in de toekomst steeds meer onderzocht worden en waarschijnlijk zal het dan mogelijk zijn om de genetische aanleg voor parodontitis al op jonge leeftijd te bepalen, zodat tijdig extra preventieve maatregelen genomen kunnen worden.

Roken

Dit is een zeer belangrijke risicofactor. Rokers hebben een 3 tot zes keer grotere kans op parodontale aandoeningen dan niet rokers. Daar komt nog bij dat de parodontale afwijkingen bij rokers ernstiger zijn dan bij niet rokers en ex-rokers. De behandeling van parodontitis slaat bij rokers veel minder goed aan dan bij niet rokers. Dit geldt zowel voor chirurgische als niet chirurgische behandelingen. Bloedend tandvlees als indicatie van een parodontale aandoening treedt door de nicotine minder en in een later stadium op, hierdoor kan de parodontitis onopgemerkt blijven. Al met al genoeg redenen om te stoppen met roken wanneer je parodontitis hebt of wilt voorkomen dat je het krijgt.

Andere co-factoren

Hiermee worden o.a. factoren bedoeld, die de afweerreactie kunnen verslechten of verminderen zoals diabetes, stress, maar ook HIV en bijv. leukemie, zorgen ook voor een vergrote kans op parodontale afbraak. Mensen die bestraald zijn in het hoofd-hals gebied maken o.a. door een tekort aan speeksel, ook een grote kans op parodontitis. Voor patiënten met deze ernstige aandoeningen is een uitgebreide en zorgvuldige mondhygiëne en regelmatig tandartsbezoek (zeker vier keer per jaar) van groot belang. Tevens kunnen hormonale veranderingen, welke bijv. optreden tijdens de zwangerschap en in de overgang, aanleiding zijn tot een (hevigere) onsteking van het parodontium. Bij vrouwen, zal tijdens de zwangerschap het tandvlees eerder bloeden en ontstoken raken, dit wordt zwangerschapsgingivitis genoemd.

Verdiepte pockets

Als je in het verleden aan parodontitis geleden hebt, dan kunnen er nog plekken zijn met verdiepte pockets. Ook al zijn ze momenteel niet ontstoken en rustig, zij zullen altijd plekken blijven die snel opnieuw geïnfecteerd raken en van waaruit de parodontale afbraak verder gaat. Je zou kunnen zeggen dat een goede mondhygiëne bij een ex-parodontitis belangrijker is dan bij een (nog) gezond iemand.